امیر مشهدی‌عباس:
وقتی همه چیز برایمان در حد پر کردن بیلان باشد رشدی نخواهیم داشت
امیر مشهدی‌عباس می‌گوید اگر جشنواره تئاتر کودک به عنوان یک رویداد فرهنگی در همدان باقی بماند، این شهر باید ذهن و نگاهش را به برگزاری جشنواره بیش از پر کردن یک بیلان کند.
به گزارش روابط عمومی بیست و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان به نقل از خیرگزاریتسنیم، امیر مشهدی‌عباس مدیر مرکز تئاتر و تئاتر عروسکی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و مدیر مرکز ملی اسیتج ایران (ASSITEJ) در بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان یکی از داوران مسابقه تئاتر خیابانی است.
مشهدی‌عباس در پاسخ به این پرسش که با توجه به تلاش‌های سال گذشته کانون تئاتر کودک و نوجوان خانه تئاتر در ارائه پیش‌نویس آیین‌نامه برگزاری جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان به اداره‌کل هنرهای نمایشی، ضرورت تدوین آیین‌نامه و چشم‌انداز تصویب آن از منظر او چگونه است، گفت: این اتفاق خوبی است؛ اما بهترین حالت این است که ما دبیر جشنواره را برای مدتی مشخص تعیین کنیم. به عنوان مثال اگر اداره‌کل هنرهای نمایشی می‌خواهد دبیر جشنواره تئاتر کودک و نوجوان را تعیین کند او را برای حضوری چهار ساله در این سِمَت برگزیند. در غیر این صورت حتی با وجود تصویب آیین‌نامه هر دبیری سلایق خود را اعمال می‌کند و می‌خواهد آن چیزی را که دوست دارد محقق کند و حتی می‌تواند آیین‌نامه را هم تحت‌الشعاع قرار دهد. در نتیجه به نظر من اگرچه تصویب آیین‌نامه خوب است؛ اما نباید فراموش کرد وقتی دبیری را انتخاب می‌کنیم که حتی فرضاً با روند اصلی تئاتر کودک و نوجوان چالش دارد یا ندارد اگر به مدت مشخصی در این سِمَت باشد آیین‌نامه مورد اشاره قابل اجرا خواهد بود. به همین خاطر فکر می‌کنم در کنار تصویب آیین‌نامه باید به معیّن کردن زمانی مشخص برای حضور دبیر در این سِمَت فکر کرد.
اگر اداره‌کل هنرهای نمایشی می‌خواهد دبیر جشنواره تئاتر کودک و نوجوان را تعیین کند او را برای حضوری چهار ساله در این سِمَت برگزیند
این نویسنده و کارگردان تئاتر کودک و نوجوان در پاسخ به این پرسش که میزبانی جشنواره از بهترین نمایش‌هایی که در طول سال اجرا شده‌اند و در واقع ویترین آنچه در طول سال بر تئاتر گذشته است بودن، یا متمرکز شدن بر حمایت از تولیدات تازه و به گونه‌ای تهیه‌کننده آثار تازه شدن، مسئله‌ای است که حتی جشنواره‌ای چون تئاتر فجر نیز با آن دست به گریبان است و به نظر او کدام یک از این دو شیوه یا ترکیبی از آنها، می‌تواند جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان را به سمت استقرار در جایگاه حامی تئاتر کودک و نوجوان ایران، سوق دهد، گفت: حداقل در مورد جشنواره تئاتر کودک و نوجوان می‌توانم بگویم ما نه آثاری را داریم که بهترین نمایش‌های سال بوده‌اند و نه آثاری را که جوان‌ها به عنوان تولید تازه روی صحنه برده باشند. به نظر من یکی از بزرگترین لطمات این دوره از جشنواره در زمینه انتخاب آثار بود و نقد بسیاری به آن دارم. معتقدم آثاری بودند که اجرایی موفق با فروشی قابل‌توجه و استقبالی خوب را پشت‌سر گذاشتند؛ اما انتخاب نشدند و نظر شخصی‌ام این است که آثار بهتری بودند که می‌توانستند انتخاب شوند و هیئت انتخاب می‌توانست بهتر از این عمل کند.
ترکیب هیئت انتخاب جشنواره بیست و ششم ترکیب خوبی نبوده و به آن لطمه زده است
او در همین خصوص ادامه داد: ما در انتخاب آثار نه به کارهای جدید، کارهایی که در شکل و شیوه اجرا نوآورانه بوده‌اند و نه به بهترین‌های طول سال توجه کرده‌ایم و آثاری انتخاب شده‌اند که بر اصول ارسطویی استوارند. بنابراین به عقیده من ترکیب هیئت انتخاب جشنواره بیست و ششم ترکیب خوبی نبوده و به آن لطمه زده است.
فرهنگ غیررقابتی بودن و مسئولیت اجتماعی داشتن هنوز در اهالی تئاتر کودک و نوجوان جا نیفتاده است
نویسنده و کارگردان «منِ عجیب» در پاسخ به این که به عقیده او بهتر است جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان را رقابتی برگزار کرد یا غیررقابتی و آیا غیررقابتی بودن زمینه‌ساز فراهم آمدن بستری سالم‌تر برای نمایش‌های کودک و نوجوان است یا رقابتی بودن، گفت: ما اگر می‌خواهیم جشنواره را به صورت غیررقابتی برگزار کنیم نخست باید فرهنگ آن را ایجاد کنیم و این مسئله را آموزش دهیم که فرهنگ برگزاری جشنواره غیررقابتی به چه معناست و بعد این کار را بکنیم. عموم دوستانی که در جشنواره شرکت می‌کنند حضورشان به این دلیل است که جایزه‌ای بگیرند و اعضای گروه‌شان دیده شوند. فرهنگ غیررقابتی بودن و مسئولیت اجتماعی داشتن هنوز در اهالی تئاتر کودک و نوجوان جا نیفتاده است. من در فستیوال‌های مختلفی در کل دنیا شرکت کرده‌ام و از نزدیک دیده‌ام که عموماً غیررقابتی‌اند و فرهنگ برگزاری فستیوال به صورت غیررقابتی را هم دارند. یعنی می‌دانند که باید اجرایی روی صحنه ببرند و در طی آن ماحصل تجربیاتشان را به مخاطب منتقل کنند و جایزه و رقابت برایشان مهم نیست. به نظر من اگر بتوانیم فرهنگ برگزاری جشنواره به صورت غیررقابتی را ایجاد کنیم بسیار خوب است؛ اما در صورت حذف کردن جایزه بدون ایجاد زمینه پذیرش آن، تنها انگیزه‌ها را از میان می‌بریم که پیامدهای مخربی خواهد داشت. به نظر من تا زمانی که فرهنگ روی صحنه رفتن بدون رقابت کردن را ایجاد نکرده‌ایم نباید جشنواره را به صورت غیررقابتی برگزار کنیم.
نویسنده و کارگردان «اژدها، اولین حیوان خانگی» در پاسخ به این سؤال که اگر جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان را جوانی 26 سال بپنداریم، آیا معتقد است رشد عقلی و جسمی این جوان، متناسب با 26 سالی که بر او گذشته، بوده است یا خیر و جایگاه این جوان 26 ساله را در تئاتر امروز کودک و نوجوان ایران، چگونه می‌بینید، گفت: اگر این جوان 26 ساله یک پدر و مادر داشت می‌توانستیم بگوییم درست رشد کرده است یا نه اما این جوان 26 ساله در مقاطع مختلف با مدیریت‌ها و تصمیم‌گیری‌های مختلف به چالش‌های عجیب و غریبی گرفتار و با معضلات بسیاری رو‌به‌رو شده و به نظر من شکل و شیوه میزبانی همدان بر این جشنواره تاثیر بسیار زیادی گذاشته است و این تاثیرگذاری هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ کمی در جشنواره مشهود است. من گمان می‌کنم اگر این رویداد فرهنگی قرار است به عنوان یک ایونت در همدان باقی بماند، این شهر باید ذهنش را و نگاهش را به برگزاری این جشنواره بیش از پر کردن بیلان کند. هر شهری که فستیوالی را از آن خود می‌کند، زمانی می‌تواند این کار را بکند که آن فستیوال با افکار تمام مسئولین و هنرمندانش عجین شده باشد. به نظر من محل برگزاری این جشنواره بر کیفیت آن تاثیر بسیاری گذاشته است.
ما باید عقب‌تر بایستیم و بچه‌ها را جلو بفرستیم
نویسنده و کارگردان نمایش «غولاقو» در همین خصوص ادامه داد: من در این جشنواره از سال 1379 که در ارگ جدید بم در کرمان برگزار شد حضور داشته‌ام و نزدیک به 20 سال است که از نزدیک شاهد برگزاری جشنواره و در کنار آنم. شهرهایی که میزبان جشنواره می‌شوند می‌توانند بر کیفیت آن تاثیر بسیار زیادی بگذارند. اتفاقاً همدان می‌تواند میزبان بسیار خوبی باشد و جشنواره را از آن خود کند اما باید فرهنگ میزبانی از جشنواره را نیز در خود ایجاد کند. ما نمی‌توانیم بگوییم جشنواره در طول 26 سالی که بر آن گذشته، رشدی نداشته است چون هر سالی که می‌گذرد قطعاً تجربیاتی بر تجربیات پیشین افزوده می‌شود و این جشنواره خواه‌ناخواه در حال رشد است و خوشبختانه بر روند تئاتر کودک و نوجوان نیز تأثیرگذار است و کارهایی که در جشنواره می‌بینیم بر آثار سال آینده تهران و دیگر شهرها تأثیر می‌گذارد اما جشنواره زمانی رشد می‌کند که بتواند به صورت تخصصی برگزار شود. ما نمی‌توانیم بگوییم در حال انجام کاری تخصصی برای بچه‌هاییم در حالی که هنوز صندلی استاندارد برای بچه‌ها نداریم، هنوز نور استاندارد برای سالن‌مان نداریم، هنوز فضای استاندارد برای حضور بچه‌ها نداریم، هنوز وقتی برای دیدن نمایشی به سالنی می‌رویم یا در اختتامیه، می‌بینیم که بچه‌ها در ردیف‌های آخر نشسته‌اند و صندلی‌های جلوی سالن در اختیار کسانی است که شاید نیازی به حضورشان نیست و... این قبیل مسائل موجب می‌شود ما از خود بپرسیم آن سال‌هایی که بچه‌ها صندلی‌های جلو را پر می‌کردند یا در اختتامیه اعضای گروه‌ها بودند که در صندلی‌های جلو می‌نشستند چقدر متفاوت بود. شاید باورتان نشود من در سالی در اختتامیه جشنواره در همدان اگرچه چهار جایزه گرفته بودم اما صندلی برای نشستن نداشتم. می‌خواهم بگویم اینها ما را به این سمت‌وسو می‌برد که گمان کنیم تنها پر کردن بیلان مهم است، شرکت‌کنندگان مهم نیستند، بچه‌ای که جشنواره برای او برگزار می‌شود مهم نیست، آن کسی که مدیر است و باید چیزی را تأیید کند و بیلان را ببیند مهم است. می‌خواهم بگویم وقتی همه چیز برایمان در حد پر کردن بیلان باشد رشدی نخواهیم داشت اما اگر ذهنمان را باز کنیم و فرهنگ این رشد کردن را به دست بیاوریم می‌بینیم که ما باید عقب‌تر بایستیم و بچه‌ها را جلو بفرستیم.
در طول این سال‌ها یک پیچ هم به این سالن‌ها اضافه نشده است
او در همین زمینه گفت: درد دلی هم بکنم. سال‌ها بود که استاندار، شهردار و مسئولین ارشاد همدان می‌گفتند ما مثلاً 400 میلیون تومان هزینه سالن‌ها کرده‌ایم، من سال‌ها در این فستیوال به عنوان شرکت‌کننده حضور داشته‌ام و در طول این سال‌ها یک پیچ هم به این سالن‌ها اضافه نشده است، یک نور به این سالن‌ها اضافه نشده است، اگر اضافه کرده‌اند بیایند بگویند کِی و کجا؟ شاید خریده‌اند و در انبارهایشان گذاشته‌اند اما به سالن اضافه نکرده‌اند. ما سال گذشته یک دستگاه میخ‌کوب می‌خواستیم، در اختیار کل مجموعه نبود و مجبور شدیم پمپ باد اجاره کنیم و برای اجاره کردنش هم به دردسر افتادیم. وقتی اینها را می‌بینید از خود می‌پرسید چه رشدی؟ اگر در مورد تئاتر به شکل کلی صحبت می‌کنیم، تئاتر رشد خود را می‌کند اما جشنواره نه، اگر قرار باشد مثل سال‌های گذشته برگزار شود و هدف صرفاً پر کردن بیلان باشد و تمام شود و برود به نظر من هیچ رشدی نخواهد داشت.
کانون همچنان سفت و سخت بر اساس مخاطب‌شناسی به تولید کار می‌پردازد
مشهدی‌عباس در پاسخ به این سؤال که با توجه به جایگاهش به عنوان مدیر مرکز تئاتر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و همچنین حضورش در مرکز ملی اسیتج ایران، نحوه تعامل و ارتباط جشنواره تئاتر کودک و نوجوان را با چنین مراکزی و مراکز مشابه چطور ارزیابی می‌کند و به نظرش این ارتباط باید به چه سمتی برود هم گفت: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اولین و تخصصی‌ترین مرکز تئاتر کودک و نوجوان بوده است و به نظر من همچنان هست. در واقع ما در ایران شاهد فعالیت مرکزی تخصصی‌تر از کانون در حوزه تئاتر کودک و نوجوان نیستیم به این دلیل که معیارها و شکل و شیوه‌ای که تئاتر کودک در کانون بر اساس آن تولید می‌شود از استانداردهایی برخوردار است که جاهای دیگر شاید کم و بیش در خصوص آن تعلل می‌کنند اما کانون همچنان سفت و سخت بر اساس مخاطب‌شناسی به تولید کار می‌پردازد و به عقیده من مرکز تخصصی این کار است. جشنواره‌ها و مخصوصاً جشنواره تئاتر کودک و نوجوان باید توسط مراکز تخصصی برگزار شود که هم بار آن روی دوش وزارتخانه‌ای مثل ارشاد و اداره‌کل هنرهای نمایشی نباشد و هم کیفیتش رقابتی شود. به عنوان مثال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان امسال مسئولیت برگزاری کارگاه‌ها و کارگاه‌ها را در جشنواره بیست و ششم بر عهده گرفته است و هزینه‌های آن را نیز تقبل می‌کند و به این طریق در تأمین بخشی از هزینه‌های جشنواره تا آنجا که در توان دارد مشارکت کرده و باری از روی دوش وزارت ارشاد و اداره‌کل هنرهای نمایشی برداشته است. به نظر من در سال‌های آینده باید به این سمت رفت که به عنوان مثال اداره‌کل هنرهای نمایشی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و سازمان فرهنگی و هنری شهرداری با مشارکت یکدیگر به برگزاری جشنواره بپردازند تا جشنواره‌ای برگزار شود که کیفیتش نیز رقابتی باشد.
ما پتانسیل‌های بین‌المللی در کانون و مرکز ملی اسیتج ایران داریم که می‌توانند جشنواره را در بخش بین‌الملل نیز گسترش دهند
او تصریح کرد: وزارت ارشاد به واسطه دشواری‌هایی که در زمینه تأمین بودجه و نیروی انسانی متخصص دارد می‌تواند به این سمت حرکت کند. ما در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از حضور نیروهای متخصصی بهره می‌بریم که می‌توانند برای برگزاری این فستیوال به کار گرفته شوند. ما پتانسیل‌های بین‌المللی در کانون و مرکز ملی اسیتج ایران داریم که می‌توانند جشنواره را در بخش بین‌الملل نیز گسترش دهند. اگر کانون سال دیگر به غیر از کارگاه‌ها، بخش بین‌الملل جشنواره را نیز برگزار کند هم نیروهایی متخصص از ارگانی دیگر درگیر می‌شوند و هم بخشی از بار جشنواره از روی دوش وزارت ارشاد برداشته می‌شود و هم همه افراد کارشان را به صورت تخصصی و با نگاهی کیفی می‌کنند. به نظر من مهم است که نهادها، ارگان‌ها و مراکز تخصصی به میدان بیایند و همه با هم این جشنواره را برگزار کنند.
بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان از 16 تا 21 آبان به دبیری مجید قناد در همدان در حال برگزاری است.
